صنعت پوشاک جهانی در سال 2024 با ارزشی بالغ بر 1.79 تریلیون دلار، یکی از پویاترین بخش‌های اقتصادی است که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2029 با نرخ رشد سالانه مرکب 2.61% به 2.04 تریلیون دلار برسد. این رشد به عواملی مانند افزایش تقاضا برای مد پایدار، گسترش تجارت الکترونیک و نوآوری‌های فناوری وابسته است. چین با 31.7% از صادرات جهانی پوشاک در سال 2022 و درآمد 313.82 میلیارد دلاری در سال 2023، پیشتاز است، در حالی که ایالات متحده با بازار 351.35 میلیارد دلاری، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده است. هند، بنگلادش و ویتنام نیز با رشد صادرات 20-30% در سال 2021، جایگاه خود را تقویت کرده‌اند.
نوآوری‌های دیجیتال، مانند هوش مصنوعی در طراحی و پلتفرم‌های متاورس، صنعت را متحول کرده‌اند. گزارش BoF و McKinsey در سال 2022 نشان داد که برندها با حضور در متاورس و NFT، تعامل با مشتریان جوان را 30% افزایش داده‌اند. تجارت الکترونیک نیز با فروش آنلاین 183 میلیون دلاری در آمریکا در سال 2022، به موتور محرکه تبدیل شده است. مد پایدار، با تقاضای رو به رشد برای مواد بازیافتی و کاهش 25% انتشار کربن در برخی برندها، به اولویت تبدیل شده است. با این حال، چالش‌هایی مانند افزایش 25% قیمت پنبه و ادعاهای کار اجباری در زنجیره تأمین، به‌ویژه در چین، رقابت را دشوار کرده است.
در ایران، صنعت پوشاک با بازاری حدود 15 میلیارد دلار، پتانسیل بالایی دارد، اما تنها 0.015% از تجارت جهانی را در سال 2013 به خود اختصاص داده بود. تولید داخلی 40-60% نیاز کشور را تأمین می‌کند و تهران و مشهد مراکز اصلی تولید هستند. صادرات به کشورهای عراق و افغانستان در سال 1392 بیش از 51% صادرات پوشاک ایران را تشکیل می‌داد، اما در سال‌های اخیر 40% کاهش یافته است. تحریم‌ها و افزایش قیمت ارز، هزینه‌های تولید را چند برابر کرده و 80% مواد اولیه، از جمله نخ و پنبه، وارداتی هستند. قاچاق پوشاک، با سهمی 8 میلیارد دلاری از بازار، تولید داخلی را تحت فشار قرار داده است.
به گفته احمد میدری، تجربه صنعت چای نشان می‌دهد که ممنوعیت کامل واردات ممکن است ناکارآمد باشد و حمایت از زنجیره ارزش، مانند تولید پارچه، ضروری است. فقدان زیرساخت‌های نساجی، آموزش ناکافی و سیاست‌های مالیاتی نامناسب نیز موانع جدی هستند. با این حال، رشد فروشگاه‌های آنلاین مانند
digistyle.com و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، فرصت‌هایی برای برندهای داخلی ایجاد کرده است.
برای پیشرفت، ایران باید روی مُد پایدار، تقویت زنجیره تأمین داخلی و استفاده از فناوری‌های دیجیتال سرمایه‌گذاری کند. اصلاح سیاست‌های وارداتی، کاهش قاچاق و حمایت از طراحان می‌تواند این صنعت را به موتور اشتغال‌زایی و صادرات تبدیل کند.
