صنایع و معادن: بومی‌سازی صنایع، به معنای کاهش وابستگی به واردات و افزایش تولید داخلی با فناوری‌های بومی، برای ایران یک ضرورت استراتژیک است. گزارش UNCTAD نشان می‌دهد که بومی‌سازی می‌تواند رشد اقتصادی را تا 3درصد افزایش دهد، اما ایران با چالش‌های تحریم و زیرساخت‌ها مواجه است. با بهره‌گیری از تجربه کشورهای صنعتی نوظهور مانند چین، هند، برزیل و ترکیه، ایران می‌تواند مسیر توسعه را هموار کند.
تجربه چین: صنعتی‌سازی سریع با فناوری داخلی
چین، با رشد 7درصد اقتصادی در 2024 ، بومی‌سازی را از طریق برنامهMade in China 2025 پیش برده است. این برنامه، با سرمایه‌گذاری 300 میلیارد دلاری در فناوری‌های کلیدی مانند هوش مصنوعی و رباتیک، وابستگی به واردات را 40درصد کاهش داده است. گزارش Global Innovation Index چین را در رتبه اول نوآوری میان نوظهورها قرار داد. برای ایران، که با تحریم‌ها مواجه است، مدل چین در بومی‌سازی صنایع پتروشیمی و فولاد، الهام‌بخش است. ایران می‌تواند با تمرکز بر فناوری‌های داخلی، مانند تولید کاتالیست‌های بومی، هزینه‌ها را 25درصد کم کند.
تجربه هند: نوآوری با تمرکز بر نوظهورها
هند، با تولید ناخالص داخلی 3.6تریلیون دلاری در 2024، از برنامهMake in India برای بومی‌سازی استفاده کرده است. این طرح، با جذب 150 میلیارد دلار FDI، تولید داخلی را در الکترونیک و خودرو 30درصد افزایش داده است. گزارشGlobal Innovation Index هند را در رتبه 40 نوآوری جهانی قرار داد. برای ایران، مدل هند در بومی‌سازی صنایع دارویی و فناوری اطلاعات، با تأکید بر استارتاپ‌ها، مفید است. ایران با بیش از 1,000 استارتاپ فناوری، می‌تواند مانند هند، وابستگی به واردات دارو را 20درصد کاهش دهد.
تجربه برزیل: تنوع‌بخشی با منابع طبیعی
برزیل، با تولید ناخالص داخلی 2.1 تریلیون دلاری در 2024، بومی‌سازی را از طریق بهره‌برداری از منابع طبیعی پیش برده است. برنامه BRICS، با تمرکز بر انرژی و کشاورزی، تولید داخلی را 15درصد افزایش داده است. گزارش UNIDO نشان می‌دهد برزیل با بومی‌سازی صنایع غذایی، صادرات را 25درصد بالا برده است. برای ایران، که 7درصد ذخایر معدنی جهان را دارد، مدل برزیل در بومی‌سازی معادن و فلزات، با کاهش خام‌فروشی، الهام‌بخش است. ایران می‌تواند با فناوری‌های نو، مانند استخراج سبز، ارزش افزوده معادن را 30درصد افزایش دهد.
تجربه ترکیه: ادغام با بازارهای جهانی
ترکیه، با تولید ناخالص داخلی 1.1 تریلیون دلاری در 2024، بومی‌سازی را با ادغام در زنجیره تأمین جهانی پیش برده است. برنامه Turkey’s Industrial Strategy، با جذب 12 میلیارد دلار FDI، تولید خودرو و الکترونیک را 20درصد افزایش داده است. گزارش Global Trends ترکیه را در میان نوظهورها برجسته می‌کند. برای ایران، مدل ترکیه در بومی‌سازی صنایع نساجی و خودرو، با تأکید بر صادرات، مفید است. ایران می‌تواند با همکاری منطقه‌ای، صادرات غیرنفتی را 25درصد بالا ببرد.
پیشنهادها برای ایران: ادغام تجربه‌ها
برای بومی‌سازی، ایران باید از مدل چین در فناوری، هند در نوآوری، برزیل در منابع، و ترکیه در ادغام استفاده کند. گزارشClingendael پیشنهاد می‌کند سرمایه‌گذاری 20 میلیارد دلاری در R&D برای کاهش وابستگی 40درصد به واردات. ایجاد پارک‌های فناوری، مانند نمونه هند، می‌تواند نوآوری را 30درصدافزایش دهد. همچنین، سیاست‌های تشویقی برای FDI، مانند ترکیه، می‌تواند سرمایه خارجی را 15درصد جذب کند. بدون اقدام، ایران از نوظهورها عقب می‌ماند. گزارش WIPO ایران را در رتبه 61 نوآوری قرار داد، اما با بومی‌سازی، می‌تواند رشد درصد اقتصادی داشته باشد.
