
با وجود روند افزایشی ظرفیت اسمی نیروگاههای برقآبی در 55 سال گذشته، سهم این نیروگاهها از کل ظرفیت اسمی نصبشده از 33درصد در سال 1346 به 13درصد در سال 1401 کاهش یافته است. این کاهش، نشاندهنده رشد سریعتر ظرفیت نیروگاههای حرارتی در مقایسه با نیروگاههای برقآبی است. عواملی مانند محدودیت منابع آبی مناسب برای احداث سد، هزینههای بالای ساخت نیروگاههای برقآبی و توسعه انرژیهای تجدیدپذیر دیگر مانند انرژی خورشیدی و بادی میتواند در این کاهش سهم موثر بوده باشد. کارشناسان راهکارهایی برای افزایش سهم این صنعت ارایه کردهاند:
1- مدیریت بهینه منابع آب
با توجه به خشکسالی و محدودیت منابع آبی، لازم است سیاستهای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی و صنعت بازنگریشده و از هدررفت آب جلوگیری شود. همچنین با احداث سدهای جدید و افزایش ظرفیت ذخیرهسازی آب، میتوان به تامین آب موردنیاز نیروگاههای برقآبی کمک کرد.
2- افزایش راندمان تجهیزات و کاهش تلفات انرژی
با نوسازی و بهسازی تجهیزات نیروگاهها و همچنین استفاده از تکنولوژیهای جدید در طراحی و بهرهبرداری از آنها، میتوان راندمان تولید را افزایش و تلفات انرژی را کاهش داد.
3- خصوصیسازی و جذب سرمایهگذاری
با خصوصیسازی نیروگاههای برقآبی و ایجاد بستر مناسب برای جذب سرمایهگذاری بخش خصوصی، میتوان به توسعه این بخش و افزایش کارآیی آن کمک کرد.
4- استفاده از فرصتهای درآمدزایی
نیروگاههای برقآبی علاوه بر فروش انرژی الکتریکی، میتوانند از طریق ارائه خدمات جانبی به شبکه برق و همچنین فروش گواهی صرفهجویی محیطزیست، درآمد کسب کنند. لازم است با ایجاد سازوکارهای مناسب، از این فرصتهای درآمدزایی استفاده کرد.
5- بازنگری در طراحی و بهرهبرداری نیروگاهها
با توجه به شرایط اقلیمی و الگوی مصرف، لازم است در طراحی و بهرهبرداری از نیروگاههای برقآبی بازنگری شود تا کارآیی آنها افزایش یابد. با اجرای این پیشنهادها و با برنامهریزی دقیق و مدیریت بهینه، میتوان از پتانسیلهای آبی کشور بهتر استفاده کرد.
انرژی برقآبی بزرگترین منبع تجدیدپذیر تولید برق است و در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از کل برق جهان از طریق این انرژی تأمین میشود. ظرفیت ایجادشده انرژی برقآبی در جهان از ۶۹۵.۸ گیگاوات در سال ۲۰۰۱ به ۸۸۸.۸ گیگاوات در سال ۲۰۰۹ افزایش یافته است. این میزان افزایش نشان میدهد که نرخ رشد ترکیبی سالانه انرژی برقآبی در بین این سالها به میزان ۱.۳ درصد بوده است. از آنجا که نیروی برقآبی به بلوغ فناوری در حوزه انرژی رسیده است در حال حاضر ما شاهد سرعت رشدی آرامتر نسبت به سالهای گذشته در این صنعت هستیم.