
طی یک دهه اخیر روند تشکیل سرمایه بهویژه در بخش ماشینآلات کمتر از سطح استهلاک بوده و سرمایهگذاری لازم برای نوسازی خطوط تولید انجام نشده است.
چرخ اقتصاد صنایع ایران نیازمند نوسازی است. برای نوسازی صنایع و زیرساختهای آن نیاز به حجم انبوهی از سرمایهگذاری هستیم. گرچه سرمایهگذاری نیازمند تعامل سازنده با دنیا و کاهش عوامل محدودکننده آن است. ایران در شرایط جدید سیاسی خود و بعد از انتخاب رئیسجمهور چهاردهم باید به سمت کاهش اصطکاک بیشتر با دنیا پیش برود تا رهاورد این شرایط نیز ورود سرمایه خارجی و تکنولوژی نوین برای ارتقای سطح و کیفیت صنعت در ایران باشد. در نهایت کشور باید به سمت کاهش وابستگی اقتصاد خود به منابع حیاتی پیش برود. این اتفاق ممکن نیست مگر آنکه اقتصاد پایدار با تکنولوژی جدید خود را سازگار کند و صنایع مختلف ایران در این شرایط نیازمند بازسازی و نوسازی با کیفیترین وضعیت ممکن است. اگر چنین روندی پیش نرود دیر یا زود منابع پایه و حیاتی و طبیعی ایران در چرخ فرسوده صنایع گیر کرده و عملاً تراژدی هدررفت منابع طبیعی و حیاتی ایران گریبان کشور را خواهد گرفت و علاوه بر از دست دادن منابع، اقتصاد توان تامین تولید و ایجاد اشتغال را آرامآرام از دست میدهد و آنچه شایسته ایران و اقتصاد آن نیست به وجود میآید. از دولت آینده توقع میرود به فکر نوسازی صنایع با عنایت به رفع تحریم و مدیریت منابع حیاتی ایران در مصرف صنعتی خود باشد.
فرسودگی صنایع نشانهای از فقدان توسعه است. وقتی زیرساختها فرسوده میشوند و تلاش برای بازسازی آنها رخ نمیدهد اولین گامهای زوال ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برداشته میشوند. با افزایش فرسودگی صنایع کشور، آژیر خطر برای ویرانی ساختارها به صدا درمیآید. چرا که صنایع پشتوانه اصلی رشد اقتصاد هستند.
آمارها نشان میدهد که سهم سرمایهگذاری در ماشینآلات در سال ۸۵ نزدیک به ۶۰ درصد بوده، در حالی که این سهم در سال 1401 به حدود ۴۰ درصد رسیده و ۷۹ هزار میلیارد تومان حجم حقیقی انباشت سرمایه در ماشینآلات به ۵۰ درصد کاهش داشته است. به این ترتیب، رشد سرمایهگذاری در ماشینآلات در سال گذشته ۴/ ۶ درصد به ثبت رسیده و حجم حقیقی انباشت سرمایه در بخش ماشینآلات در سه فصل ابتدایی سال ۱۴۰۱ حدود ۳۱ هزار میلیارد تومان تخمین زده شده است. این در حالی است که بهواسطه ماشینآلات فرسوده هزینههای تولید، به مراتب افزایش یافته و میانگین عمر ماشینآلات معدنی و تجهیزات مصرفی در کشور به ۲۰ تا ۳۰ سال رسیده است. تنها در بخش معدن کشور حدود ۳۰ هزار دستگاه ماشینآلات معدنی وجود دارد که بیش از ۶۰ درصد آنها فرسوده است و با بهرهوری پایین و مصرف سوخت بالا کار میکنند و بر اساس محاسبات، دستکم ۱۵ هزار دستگاه ماشینآلات جدید برای جایگزینی آنها و رفع نیاز کشور وجود دارد. بهعنوان نمونه، در حالی که در کشوری مانند ترکیه، سالانه حداقل دو میلیارد دلار صرف واردات انواع ماشینآلات در حوزه نساجی و پوشاک میشود، در کشور ما بهطور متوسط حدود ۲۵۰ میلیون دلار در بخش ماشینآلات سرمایهگذاری شده که این میزان نسبت به استانداردهای جهانی بسیار پایین است.