صنعت دوچرخهسازی ؛ پیشران تحرک پایدار و فرصت سبز مغفولمانده ایران
صنایع و معادن: صنعت دوچرخهسازی در سال 2025، بهعنوان یکی از ستونهای اصلی تحرک پایدار و اقتصاد سبز، با رشد 8.2درصد جهانی به ارزش 85 میلیارد دلار رسیده است. این صنعت، فراتر از یک وسیله حملونقل، به عاملی کلیدی در کاهش آلودگی، بهبود سلامت عمومی و توسعه زیرساختهای شهری تبدیل شده است. در ایران، با وجود پتانسیل بالای نیروی کار و بازار داخلی، چالشهای تولید، واردات و تحریمها رشد را محدود کردهاند.
پیشتازان جهانی: هلند و دانمارک در صدر
هلند با داشتن 23 میلیون دوچرخه (1.3 دستگاه به ازای هر نفر) و 35درصد سفرهای شهری با دوچرخه، الگوی جهانی تحرک پاک است. در کپنهاگ، 62درصد سفرهای کاری با دوچرخه انجام میشود و زیرساختهای هوشمند، مانند مسیرهای اختصاصی و پارکینگهای امن، تجربه کاربری را ارتقا دادهاند. دانمارک با تولید سالانه 1.2 میلیون دوچرخه، از فناوریهای پیشرفته در تولید e-bike بهره میبرد. شرکتهای VanMoof و Gazelle با فروش 500 هزار واحد دوچرخه برقی در 2024، 15درصد بازار اروپا را در اختیار دارند و از باتریهای لیتیوم-یون با برد 150 کیلومتر استفاده میکنند.
چین و تایوان: غولهای تولید و نوآوری
چین با تولید 40 میلیون دوچرخه در 2024، 45درصد بازار جهانی را در دست دارد. این کشور با e-bikeهای ارزانقیمت(150 دلار)، 70درصد بازار دوچرخههای برقی را تسخیر کرده است. تایوان، با تولید 3.5 میلیون دوچرخه پیشرفته، بر فریمهای کربنفایبر و سیستمهای هوشمند تمرکز دارد. شرکت Giant با سرمایهگذاری 2 میلیارد دلاری در تحقیق و توسعه، دوچرخههایی با وزن 7 کیلوگرم تولید میکند که در بازارهای آمریکا و اروپا پرفروشاند. این دو کشور، زنجیره تأمین جهانی را کنترل میکنند و 80درصد قطعات دوچرخه را تأمین میکنند.
ایران: پتانسیل نهفته در سایه چالشها
ایران با تولید سالانه 1.2 میلیون دوچرخه، تنها 2درصد نیاز داخلی را تأمین میکند و 80درصد قطعات را وارد میکند. تحریمها، قیمت دوچرخه را از 5 میلیون به 25 میلیون تومان رسانده و تقاضا را در شهرهای بزرگ مانند تهران و اصفهان 15درصد افزایش داده است. شرکتهای داخلی مانند پاکلند و بهرو با تولید 200هزار واحد در سال، تلاش میکنند با بومیسازی فریم و سیستم تعلیق، وابستگی را کاهش دهند. اما کمبود باتریهای لیتیوم-یون و فریمهای آلومینیومی، تولید e-bike را متوقف کرده است.
چالشها و فرصتهای پیشرو
تحریمها، دسترسی به مواد اولیه را 60درصد کاهش داده و هزینه تولید را 40درصد بالا برده است. گزارش Deloitte پیشنهاد میدهد سرمایهگذاری 500 میلیون دلاری در خطوط تولید e-bike، وابستگی به واردات را 40درصد کم کند. الگوی ترکیه، که در 2024 یک میلیون دوچرخه صادر کرد، نشان میدهد همکاری منطقهای و بومیسازی میتواند بازار داخلی را تقویت کند. رشد 12درصد بازار جهانی فرصتی طلایی برای ایران است.
چشمانداز: حرکت به سوی سبز
با اجرای سیاستهای تشویقی و سرمایهگذاری در فناوری، ایران میتواند تا 2030، 30درصد بازار داخلی را تأمین کند. دوچرخه، نه فقط وسیله، بلکه آینده تحرک پاک و اقتصاد سبز است.
