صنایع و معادن: بازار جهانی صنعت شیرینی در سال ۲۰۲۳ به حدود ۲۰۷ میلیارد دلار رسید و طبق برآورد Fortune Business Insights تا سال ۲۰۳۲ با نرخ رشد سالانه حدود 3.4درصد به بیش از ۲۷۸ میلیارد دلار خواهد رسید. رشد بازار بیشتر توسط تقاضای مشتریان در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا حمایت می‌شود. سهم بازار آسیا-پاسیفیک بیش از ۳۵ درصد است و اروپا همچنان پیشرو با بخشی بیش از ۳۰ درصد قبضه شده است.
در واکنش به گرایش مصرف‌کنندگان به محصولات سالم‌تر، بسیاری از برندها در حال معرفی شیرینی‌های کم‌قند، پُرپروتئین و بدون قند مصنوعی هستند. طرح‌هایی مانند پاک‌سازی لیبل‌ها، افزوده‌کردن فیبر یا جایگزین‌های طبیعی به جای شکر در قالب‌های شکلات‌های تلخ، شکلات مغزدار کم قند و تنقلات گیاهی رو به افزایش‌اند.
تکنولوژی در خدمت شیرینی‌سازی
فناوری‌های نوین در حال بازتعریف صنعت شیرینی‌سازی است:
هوش مصنوعی(AI) برای طراحی طعم و بافت، بهینه‌سازی دستور تولید، کنترل کیفیت و چت‌بات‌های پاسخ‌گو استفاده می‌شود. تخمین‌زده ظرف دو سال آینده، ۴.۱ میلیارد دلار درآمد ناشی از این فناوری ایجاد خواهد شد.
رباتیک و اتوماسیون در خطوط تولید، پوشش‌دهی شکلات، بسته‌بندی و کاهش ضایعات کاربرد دارند؛ کارایی افزایش‌یافته و کیفیت محصول یکنواخت‌تر شده است.
چاپ سه‌بعدی(3D) ابزاری نوظهور برای طراحی محصولات سفارشی و شکل‌های پیچیده شیرینی و شکلات است که امکان تمایز برند را فراهم می‌سازد.
ردیابی زنجیره تامین(traceability) با استفاده از پایش ماهواره‌ای و بلاک‌چین در تأمین پایدار کالاهایی مانند روغن پالم و کاکائو، در جهت رعایت مقررات محیط‌زیستی(EUDR اتحادیه اروپا) ضروری است.
بسته‌بندی هوشمند و سبز: استفاده از بسته‌بندی قابل بازیافت، زیست‌تخریب‌پذیر، کوچک و قابل حمل، همراه با فناوری NFC برای تشخیص تازگی، روندهایی روبه‌توسعه هستند.
چشم‌انداز بازار شیرینی در ایران
بازار شیرینی ایران در سال ۲۰۲۵ حدود ۴.۰۲ میلیارد دلار ارزش دارد و انتظار می‌رود با نرخ رشد مرکب سالانه حدود 5.14 درصد تا ۲۰۳۰ رشد کند. متوسط مصرف سرانه شیرینی در سال ۲۰۲۵ حدود 8.7 کیلوگرم و درآمد سرانه نزدیک 43.53 دلار است.
افزایش تقاضا برای محصولات لوکس، سالم و صادرات‌محور، به همراه رشد فروش آنلاین(۲۰ تا۳۰ درصد کل فروش) فرصت‌هایی جدید ایجاد کرده است. شرکت‌های ایرانی نیز با طراحی محصولات فصلی، بسته‌بندی شیک، و گواهی حلال، تلاش می‌کنند جایگاه داخلی خود را تقویت کنند.
تفاوت ایران در سازوکار تولید
در ایران عمده تولید در بخش سنتی متمرکز است. با این حال برخی تولیدکنندگان در حال ورود به فناوری‌های نوین هستند:
-استفاده محدود از خطوط اتوماسیون و رباتیک در شرکت‌های بزرگ
-کاهش ضایعات با به‌کارگیری فناوری کنترل کیفیت دیجیتال
-تولید شکلات‌های سالم، کم شکر یا جایگزین‌های گیاهی
اما موانع بزرگی چون هزینه بالا برای فناوری جدید، محدودیت مالی سرمایه‌گذاری و نبود زیرساخت قانونی برای ردگیری و توسعه استانداردهای پاک‌سازی و سلامت نیز وجود دارد.
نیروهای پیش‌ران و چالش‌ها
عوامل محرک رشد:
-گرایش جهانی به سلامت، بسته‌های کوچک، طعم‌های متنوع و تجربه مصرف خاص
-رشد e commerce به‌ویژه فروش آنلاین و مستقیم به مصرف‌کننده
-پذیرش بسته‌بندی‌های پایدار، کم‌کربن و بدون پلاستیک
چالش‌های پیش‌روی تولیدکننده‌ها
-نوسان قیمت مواد اولیه (شکر، کاکائو، بسته‌بندی)
-مقررات پیچیده تولید مواد غذایی سالم و حاکمیت لیبل
-فناوری محدود برای تولید محصولات نوآورانه
توصیه‌ها
صنعت شیرینی جهانی وارد دوره تحول فناورانه و تغییر ذائقه مصرف‌کننده شده است؛ روندی که با تأکید بر سلامت، مزه شخصی و بسته‌بندی سبز همراه است. در ایران، با وجود فرهنگ غنی مصرف شیرینی و بازار در حال رشد، هنوز فاصله‌ای با فناوری‌های پیشرفته وجود دارد. برای حضور در این بازار رقابتی، شرکت‌های ایرانی باید:
-به سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی و اتوماسیون خطی بیندیشند
-محصولات کم‌قند، ارگانیک و گیاهی را توسعه دهند
-بسته‌بندی‌های سبز و هوشمند معرفی کنند
-زنجیره تأمین را از نظر استاندارد و شفافیت ارتقا دهند.
