حسین علی اکبری/ رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان باطری
صنعت باتری ایران با قدمتی بیش از 40 سال، به‌ویژه در زمینه تولید باتری‌های سرب-اسیدی، به خودکفایی قابل‌توجهی رسیده است. این صنعت که از پیش از انقلاب با کارخانه باتری نیرو آغاز شد، اکنون با بیش از 20 واحد تولیدی، ظرفیت اسمی تولید سالانه حدود 15 میلیون باتری را دارد که تا 18 میلیون عدد در حال افزایش است. شرکت‌هایی مانند صبا باتری، سپاهان باتری و آذر باتری از بازیگران کلیدی این صنعت هستند و نیاز داخلی به باتری‌های خودرویی و صنعتی را تا 80 درصد تأمین می‌کنند. باتری‌های سرب-اسیدی به دلیل هزینه پایین و تکنولوژی بالغ، همچنان 60 درصد بازار خودرو و موتورسیکلت را در اختیار دارند. علاوه بر این، پیشرفت‌هایی در زمینه باتری‌های لیتیومی و تحقیقات نانوتکنولوژی، مانند فعالیت‌های شبکه باتری نانو ایران، نویدبخش آینده‌ای روشن برای فناوری‌های پیشرفته‌تر است. کشف ذخایر بزرگ لیتیوم در همدان نیز فرصت‌های جدیدی برای تولید باتری‌های لیتیومی ایجاد کرده است. همچنین، صادرات باتری به کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و به حدود 10 درصد تولیدات رسیده است.
چالش‌های پیش رو
با وجود این پیشرفت‌ها، صنعت باتری ایران با چالش‌های متعددی مواجه است. یکی از مشکلات اصلی، واردات غیرقانونی و قاچاق حدود 2.5 میلیون باتری در سال است که به دلیل نبود نظارت کافی و تفاوت تعرفه‌های گمرکی، تولیدکنندگان داخلی را تحت فشار قرار می‌دهد.
پیشنهادهایی مانند درج شماره سریال در برگ سبز گمرکی برای رفع این مشکل مطرح شده است. چالش دیگر، مسائل زیست‌محیطی مرتبط با تولید باتری‌های سرب-اسیدی است؛ دفع نامناسب پساب‌های آلوده و بخارات سرب، سلامت کارگران و محیط‌زیست را تهدید می‌کند.
همچنین، وابستگی به مواد اولیه وارداتی، به‌ویژه برای باتری‌های لیتیومی، به دلیل پیچیدگی فناوری و کمبود منابع داخلی، هزینه‌ها را افزایش می‌دهد. فقدان زیرساخت‌های مناسب برای خودروهای برقی، از جمله ایستگاه‌های شارژ و کنتورهای استاندارد، توسعه باتری‌های پیشرفته را محدود کرده است.
علاوه بر این، رقابت جهانی در فناوری‌های نوین باتری، مانند باتری‌های بدون کبالت یا شارژ سریع، ایران را در جایگاه ضعیفی قرار داده است. کمبود نیروی متخصص در حوزه فناوری‌های پیشرفته نیز مانع پیشرفت سریع‌تر این صنعت شده است.
برای غلبه بر این چالش‌ها، حمایت از تولید داخلی، تقویت سیاست‌های نظارتی بر واردات، سرمایه‌گذاری در بازیافت مواد و توسعه فناوری‌های نانوبنیان ضروری است. همچنین، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای خودروهای برقی و همکاری با کشورهای دارای منابع لیتیوم می‌تواند وابستگی به واردات را کاهش دهد.
