صنایع ایران از جمله نهادهای اقتصادی حساس به تغییرات اقتصادی بوده و در سال‌های اخیر، نوسانات شدید ارزی تأثیر عمیقی بر عملکرد آن‌ها گذاشته است. این تغییرات ارزش ارز باعث افزایش هزینه‌های تولید، کاهش رقابت‌پذیری محصولات داخلی و ایجاد فشارهای مالی قابل توجهی شده است که در ادامه به برخی از ابعاد این چالش پرداخته می‌شود.
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که صنایع ایران با آن مواجه‌اند، افزایش ناگهانی هزینه‌های واردات مواد اولیه و تجهیزات است. بسیاری از صنایع، از جمله خودروسازی، پتروشیمی، ماشین‌آلات و صنایع غذایی، به دلیل وابستگی به واردات قطعات و مواد اولیه، از تغییرات نرخ ارز به شدت آسیب می‌بینند. کاهش ارزش ریال نسبت به دلار یا یورو موجب افزایش قیمت این اقلام در بازار داخلی شده و در نتیجه، هزینه‌های تولید افزایش می‌یابد. این امر منجر به کاهش حاشیه سود و کاهش توان رقابت‌پذیری محصولات داخلی در بازارهای بین‌المللی می‌شود.
همچنین، نوسانات ارزی باعث عدم اطمینان در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت صنایع شده است. شرکت‌ها در مواجهه با تغییرات مداوم ارزش ارز، تمایل کمتری به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، خطوط تولید پیشرفته و پژوهش و توسعه دارند. عدم سرمایه‌گذاری کافی در این حوزه‌ها، رشد فناوری و بهبود کیفیت محصولات را به تأخیر می‌اندازد و موجب عقب‌ماندگی نسبت به رقبای خارجی می‌شود.
از دیگر پیامدهای نوسانات ارزی، ایجاد مشکلات در زنجیره تأمین است. شرکت‌های واردکننده تجهیزات و مواد اولیه با چالشهای لجستیکی و تأخیر در تحویل کالا مواجه می‌شوند که در نهایت باعث اختلال در روند تولید و کاهش بهره‌وری می‌گردد. همچنین، افزایش هزینه‌های حمل و نقل و مسائل مرتبط با بوروکراسی در گمرک، هزینه‌های اضافی بر دوش صنایع می‌گذارد.
تحلیل‌گران اقتصادی بر این باورند که تأثیرات منفی نوسانات ارزی تنها محدود به افزایش هزینه‌های تولید نیست؛ بلکه این تغییرات موجب ایجاد فضای عدم اطمینان در بازار شده و اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد. در این میان، صنایع کوچک و متوسط که منابع مالی و مدیریتی محدودی دارند، بیشترین آسیب را از این شرایط متحمل می‌شوند و رشد آن‌ها با چالشهای جدی مواجه می‌شود.
با این حال، برخی از صنایع موفق به اتخاذ استراتژی‌هایی شده‌اند که اثرات منفی نوسانات ارزی را کاهش دهد. استفاده از فناوری‌های نوین مدیریت زنجیره تأمین، تنوع‌بخشی به منابع تأمین مواد اولیه و انعطاف‌پذیری در قیمت‌گذاری از جمله راهکارهایی است که می‌تواند تا حدی فشارهای ناشی از نوسانات ارز را کاهش دهد. همچنین، همکاری نزدیک با بانک‌ها و استفاده از ابزارهای مالی مانند قراردادهای آتی ارزی می‌تواند به کاهش ریسک‌های ارزی کمک کند. برای مقابله با چالشهای ناشی از نوسانات ارزی، ضروری است سیاست‌های اقتصادی و ارزی هماهنگ و پایداری از سوی نهادهای دولتی اتخاذ شود. حمایت از صنایع داخلی، ایجاد زمینه‌های سرمایه‌گذاری در فناوری و توسعه تولید جایگزین، از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به بهبود وضعیت اقتصادی صنایع و افزایش رقابت‌پذیری آن‌ها در بازارهای جهانی منجر شوند. در این راستا، ایجاد فضای مطمئن‌تر برای سرمایه‌گذاری و تدوین سیاست‌های بلندمدت در حوزه ارز، از اولویت‌های حیاتی به شمار می‌آید.
