ناوین سینگ خدکا/ خبرنگار محیط زیست بی‌بی‌سی
در بسیاری از اقتصادهای بزرگ و در حال ظهور در سراسر جهان، خودروهای اس‌یو‌وی (دو دیفرانسیل یا به اصطلاح شاسی بلند) هرچه بیشتر در جاده‌های اصلی و همچنین در مسیرهای فرعی و ناهموار مشاهده می‌شوند. رواج این نوع خودروها مغایر با پیش‌بینی‌های سازمان ملل متحد و سایر منابع در این مورد است که به دلیل گرم‌شدن سریع سیاره زمین و وضعیت بحرانی اقلیمی و همچنین افزایش هزینه‌های زندگی، چرخش خریداران به سوی وسایل نقلیه کوچک‌تر و سازگارتر با محیط‌زیست اجتناب‌ناپذیر است.
در سال ۲۰۲۴، در سراسر جهان ۵۴ درصد از خودروهای فروخته‌شده شامل خودروهای شاسی بلند (بنزینی، دیزلی، هیبریدی و الکتریکی) بوده است. به گفته گلوبال دیتا، سازمانی است که اطلاعات و داده‌های بازار را در اختیار بزرگترین صنایع جهان قرار می‌دهد، این رقم به منزله افزایش سه درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ است.
کنار گذشتن این نوع خودروها سخت است. آنها سنگین و بزرگتر و دارای فضای داخلی جادار، فاصله بالاتر از سطح زمین و موقعیت مسلط‌تر راننده با دید بهتر از جاده هستند، هرچند نمونه‌های کوچکتری از این ماشین‌ها هم در بازار وجود دارند.
فعالان محیط‌زیست مانند گروه صلح سبز، شاسی‌بلندها را به دلیل میزان بالای انتشار گازهای گلخانه‌ای یکی از عوامل بحران اقلیمی می‌دانند و استدلال می‌کنند که تولید آنها با توجه به اندازه این خودروها منابع قابل توجهی را مصرف می‌کند.
با این حال، همانطور که بحران اقلیمی عمیق‌تر می‌شود و نیاز به کاهش انتشار کربن، از جمله در بخش حمل و نقل، برای محدود کردن افزایش دمای جهانی ضروری‌تر شده است، به نظر می‌رسد روندی معکوس در جریان است. در واقع، فروش خودروهای الکتریکی با اندازه استاندارد در بازارهای بزرگی مانند ژاپن و آلمان کاهش یافته و در هند میزان رشد فروش آنها کند شده است.
و در اروپا، علیرغم نشانه‌هایی از روند مغایر افزایش خودروهای شاسی بلند در بیش از نیم دهه پیش، فروش آنها از خودروهای الکتریکی پیشی گرفته است. بر اساس گزارش گلوبال دیتا، در سال ۲۰۱۸ در بازارهای اروپایی سه میلیون و ۲۷۰ هزار خودروی هاچ‌بک کوچک – هم سوخت فسیلی و هم برقی – فروخته شدند که این رقم در سال ۲۰۲۴ به دو میلیون و ۱۳۰ هزار دستگاه کاهش یافت.
بر اساس گزارش گلوبال دیتا، چین در سال ۲۰۲۴ بیشترین فروش را با نزدیک به ۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار خودروی شاسی بلند داشته است و پس از آن آمریکا، هند و آلمان در رده‌های بعدی قرار دارند.
علل افزایش محبوبیت خودروهای شاسی‌بلند
کارشناسان صنعت خودروسازی می‌گویند که قدرت خرید مردم در بسیاری از اقتصادهای در حال ظهور در حال بهبود بوده و شاسی بلندها را به مطلوب‌ترین انتخاب خودرو تبدیل کرده است.
مایک هاوز، مدیر اجرایی انجمن سازندگان و فروشندگان خودرو، می‌گوید: «تولیدکنندگان به تقاضای مصرف‌کنندگان پاسخ می‌دهند و به‌طور فزاینده‌ای، رانندگان با توجه به کاربردی بودن، راحتی و دید خوب از جاده، جذب وسایل نقلیه دو منظوره می‌شوند.» اما تحلیلگران صنعت خودرو نیز می‌گویند که تولیدکنندگان جذب حاشیه سود بالای خودروهای شاسی بلند شده‌اند. این بدان معناست که آنها می‌توانند از فروش این خودروها درآمد بیشتری کسب کنند، حتی اگر تعداد خودروی کمتری تولید کنند.
مشکل خودروهای شاسی‌بلند
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، تقریبا ۹۵ درصد از تمام شاسی بلندهای موجود در جاده‌ها اعم از نو و دست دوم هنوز از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند.
به دلیل رشد شدید فروش خودروهای شاسی بلند، آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید مصرف سوخت فسیلی این خودروها بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ به میزان ۶۰۰ هزار بشکه در روز در سطح جهان افزایش یافته است که بیش از یک چهارم کل افزایش تقاضای جهانی برای نفت بوده است.
آپوستولوس پتروپولوس، کارشناس مدل‌سازی انرژی در آژانس بین‌المللی انرژی، می‌گوید: «اگر ناوگان جهانی خودروهای شاسی بلند در بین کشورها رتبه‌بندی شود، این خودروها پنجمین تولیدکننده گاز دی‌اکسید کربن در سطح جهان خواهند بود که بیش از انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط ژاپن و سایر اقتصادهای بزرگ جهان است.» این آژانس می‌گوید که حتی در مقایسه با خودروهای اندازه متوسط که با بنزین و گازوئیل کار می‌کنند، خودروهای شاسی بلند ۲۰ درصد بیشتر این نوع سوخت‌ها را می‌سوزانند، زیرا وزن آنها به طور متوسط تا ۳۰۰ کیلوگرم بیشتر از خودروهای اندازه متوسط است.
این وضعیت باعث شده است که میانگین انتشار گاز اکسید کربن در خودروهای شاسی بلند جدید از سال ۲۰۰۰ به این سو کمتر از نصف شده باشد و این کاهش به این بخش کمک می‌کند تا هدایت کننده کربن زدایی در حمل و نقل جاده‌ای بریتانیا باشد.
اگرچه اکثر قریب به اتفاق خودروهای شاسی بلند جدید هنوز سوخت‌های فسیلی می‌سوزانند، اما مقامات آژانس بین‌المللی انرژی گفته‌اند که بیش از ۲۰ درصد از شاسی بلندهای فروخته شده در سال ۲۰۲۳ کاملا برقی بوده‌اند در حالیکه در سال ۲۰۱۸، این رقم دو درصد بود.
در زمینه خودروی هیبریدی که می‌توانند هم با برق و هم سوخت‌های فسیلی کار کنند، یک مطالعه در اروپا که توسط شورای بین‌المللی حمل و نقل پاک در سال ۲۰۲۲ انجام شد نشان داد که تنها حدود ۳۰ درصد از کل مسافت طی شده توسط خودروهای برقی هیبریدی (همه انواع از جمله شاسی بلندها) به طور متوسط در حالت سوخت الکتریکی قرار داشته است. نتایج مشابهی در سایر اقتصادهای بزرگ مانند ایالات متحده و چین هم مشاهده شده است.
