روز جهانی پست هرساله در نهم اکتبر(18 مهر) با هدف آگاهی‌بخشی از نقش پست در زندگی روزمره مردم، کسب‌وکار و توسعه اجتماعی-اقتصادی گرامی داشته می‌شود. امسال در آستانه صد و پنجاهمین سالگرد تاسیس اتحادیه‌جهانی‌پست(UPU) شعار، «۱۵۰ سال برقراری ارتباط و توانمندسازی مردم در سراسر جهان» انتخاب شده است. در این روز، کشورهای عضو UPU ترغیب می‌شوند تا علاوه بر نمایش دستاورد‌ها و معرفی خدمات ویژه، به تبادل تجارب پستی با یکدیگر بپردازند.
اتحادیه جهانی پست با ۱۹۲ کشور عضو، یک آژانس تخصصی سازمان ملل متحد در شهر برن سوئیس است که در طول یک و نیم قرن گذشته، سیاست‌های پستی واحدی را بین کشورهای عضو، هماهنگ و از یک شبکه پستی فراگیر برای تسهیل انتقال مرسوله و گسترش ارتباطات در سراسر جهان پشتیبانی می‌کند.
بنابر گزارش اتحادیه جهانی پست، اکنون بیش از 1.5 میلیارد نفر(حدود 28 درصد از جمعیت بزرگسال جهان) از طریق شبکه‌های پستی به خدمات مالی مانند پرداخت، انتقال پول و پس‌انداز دسترسی دارند. این شبکه با بیش از ۶۵۰ هزار دفتر و ۵ میلیون کارمند، نقش مهمی در نظام مالی جهانی ایفا می‌کند، به طوری که بیش از یک‌چهارم جمعیت بزرگسال جهان از طریق مراکز پستی از خدمات مالی رسمی بهره‌مند شده‌اند. همچنین توزیع مرسوله‌ها در مناطق بسیار دوردست که سایر مراکز امکان دسترسی ندارند را ممکن ساخته است، به‌ویژه در مناطقی که کسب‌وکارهای غیررسمی کوچک، رونق بیشتری دارد.
صنعت بیمه نیز در گسترش این شبکه پستی نقش قابل توجهی داشته است. بیش از 53 درصد دفاتر پستی جهان در سال 2021 از خدمات بیمه‌ای برخوردار بوده‌اند؛ این رقم در سال 2016 حدود 38 درصد بود. اتحادیه جهانی پست، امیدوار است بتواند با همکاری شرکت بیمه چندملیتی فرانسوی آکسا(AXA) که ارایه‌دهنده انواع خدمات بیمه‌ای و یکی از بزرگترین شرکت‌های بیمه در جهان است، تا سال 2026 از 20 میلیون مشتری بیشتر در سراسر جهان حمایت کند.
سرانه پستی در ایالات متحده 1200، اتحادیه اروپا ۹۰۰ و ایران ۲۰ است. در ایران، شمار واحدهای پستی روستایی چهارهزار و ۴۰۹ و واحدهای پستی شهری دومیلیون و ۵۶۷ واحد است. طبق گزارش فصلنامه آماری از شاخص‌های حوزه ارتباطات در بهار ۱۴۰۳ در بخش عملکرد شرکت ملی پست ایران و شرکت‌های خصوصی ارائه‌دهنده خدمات پستی، کل ترافیک پستی کشور ۷۰ میلیون و ۲۶۵ هزار و ۷۱۷ مرسوله بوده که حدود 94 درصد آن توزیع موفق بوده است. در این گزارش، میانگین سرعت سیرِ مرسوله‌های بااولویت ۲.۷۳ درصد و میانگین سرعت سیرِ مرسوله‌های سریع ۱.۳۹درصد اعلام شده است. گفته می‌شود، ترافیک ثبتی شرکت ملی پست، ماهانه حدود ۲۳ میلیون مرسوله است که ۸۹ درصد آن به‌موقع(در مدت تعیین‌شده) به مقصد می‌رسد. برخی کارشناسان، پایین‌بودن کیفیت و مطلوبیت خدمات شرکت ملی پست را ناشی از نوع مالکیت آن می‌دانند. نرخ‌نامه‌های این شرکت دولتی، بر اساس تصمیم نهاد‌های نظارتی مانند سازمان حمایت و سازمان تنظیم مقررات تعیین می‌شود. از اینرو نرخ‌های قبول و توزیع مرسوله بر اساس قیمت و هزینه‌های تمام‌شده نیست؛ این در حالیست که نرخ هزینه خدمات شرکت‌های غیردولتی، متناسب با نوسانات تورمی و به صورت شناور تعیین می‌شود.
در چنین شرایطی، تعهد شرکت ملی پست ایران به اتحادیه جهانی پست برای اجرایی‌شدن پست سبز که با هدف کمک به کربن‌زدایی و کاهش گازهای گلخانه‌ای در دستور کار قرارگرفته، نیازمند توسعه و تجهیز زیرساخت‌های این طرح در کشور است. اکنون بسیاری از سازمان‌های پستی در جهان، تحت تاثیر مسایل اجتماعی و زیست‌محیطی توسعه و فشار جنبش‌های زیست‌محیطی، پارادایم توسعه پایدار، توسعه سبز، توسعه دوستدار طبیعت یا اکولوژیک، در حال انتقال ناوگان خود به وسایل نقلیه جایگزین با انرژی‌های تجدیدپذیرند و زیرساخت‌های خود را برای اجرای طرح‌های بازیافت و به‌اشتراک‌گذاری مسائل زیست‌محیطی در دسترس قرار می‌دهند. شبکه جهانی پست دارای گسترده‌ترین شبکه حمل‌ونقل است. این بخش به‌عنوان یکی از ابزار حاکمیتی، باید برای اشاعه هرچه بیشتر فرهنگ استفاده بهینه از خودرو، حفظ محیط‌زیست، کاهش آلودگی هوا، کربن‌زدایی و کاهش گازهای گلخانه‌ای، تحول در نظام اداری و ارتقای بهره‌وری ملی، گام‌های موثرتری بردارد. ابزاری که اتحادیه جهانی پست برای اندازه‌گیری و تجزیه‌وتحلیل ردپای کربن صنعت پست طراحی کرده، در همین راستا صورت گرفته است. سازمان‌های پستی کشورهای عضو اتحادیه با این ابزار می‌توانند از طریق یک پلتفرم آنلاین و تعاملی که به زبان‌های مختلف در دسترس است، عملکرد خود را با استفاده از بیست شاخص عملکردی مانند «انتشار به‌ازای هر مرسوله پستی» و «انتشار به ازای هر کارمند» اندازه‌گیری کنند. به‌گفته محمود لیائی مدیرعامل شرکت ملی پست، پست ایران نیز بر پایه فناوری اطلاعات، برنامه‌ها و الزامات اتحادیه جهانی پست و با بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی، طرح حذف خودپستچی‌گری و کاهش مراجعات حضوری مردم به دستگاه‌های خدمت‌رسان از طریق ارسال پیامک به مشتری به جای تحویل رسید کاغذی، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، راه‌اندازی هاب‌های پستی، تجهیز مراکز تجزیه و مبادلات به سورتینگ هوشمند و راه‌اندازی مراکز نوآوری را آغاز کرده و بکار‌گیری از موتورهای برقی برای موزعین و حمل‌ونقل مرسولات پستی، جایگزینی لفاف‌های سبزِ تجزیه‌پذیر به‌جای کارتن و برگزاری دوره‌های آموزشی آشنایی با مفاهیم پست سبز را در دستور کار قرار داده است.
با این وجود، سهم بخش خصوصی از ناوگان لجستیک سبز را نمی‌توان نادیده گرفت و باید در این بخش نیز علاوه بر واگذاری موتورسیکلت و خودروهای برقی بدون کربن در قالب تسهیلات بانکی یا به شرط تملیک، زیرساخت‌های شارژ باتری، تعمیر و نگهداری و مکانیک این ناوگان را نیز مهیا کرد. هر سفر نامه‌رسان در شهر تهران بالغ بر۳۰۰ و در سایر شهرها به‌طور متوسط ۲۰۰ نفر سفر را کاهش می‌دهد.
امروزه اغلب شرکت برتر پستی دنیا، مانند فدکس، دی ای اچ ال، آرامکس، دی‌بی‌شِنکِر، دی تی دی سی، خصوصی است. این شرکت‌های بین‌المللی به‌دلیل دارابودن دفاتر متعدد در سراسر جهان، قادرند تا پروسه دریافت و تحویل انواع مرسوله را کوتاه کنند.
فدکس، یکی از بزرگترین نام‌های صنعت پست در دنیاست و در 220 کشور فعالیت دارد. این شرکت که در مقایسه با دیگر غول‌های صنعت پست، سابقه زیادی ندارد و در سال 1971 در شهر تِنِسی ایالت ممفیس تاسیس شد، در مدت زمان کوتاهی توانست به یکی از شناخته‌شده‌ترین شرکت‌ها در صنعت پست تبدیل شود. میانگین حمل و تحویل بسته‌ها در این شرکت طبق تعرفه‌های فدکس، 3 تا 5 روز است.
شرکت آلمانی دی ای اچ ال با پنج دهه تجربه حمل‌ونقل از جمله خدمات پیک درون‌شهری و مدیریت زنجیره تامین و حمل‌ونقل در عرصه بین‌الملل، به‌کارگیری آخرین تکنولوژی‌های روز جهان و ارائه صورت‌حساب‌های هوشمند، به شریکی قابل اعتماد برای مشتریان تبدیل کرده است.
آرامکس، از نظر استفاده از تکنولوژی و بهره‌گیری از فناوری دیجیتال و ناوگان فوق مدرن از دو شرکت فوق جلوتر است. این شرکت در سال 1982 در شهر دبی تاسیس شد و خیلی زود به یکی از بزرگترین شبکه‌های صادرات و ارسال کالا از طریق آب‌های آزاد تبدیل شود. با رشد صنایع هوایی امارات متحده عربی، آرامکس نیز دست به کار شد و ارسال محموله‌ها را تا جایی گسترش داد که امروزه با 220 کشور قرارداد همکاری دارد و در بسیاری از نقاط جهان هم دارای شعبه و دفتر کار است. یکی از خدمات ارائه‌شده توسط آرامکس، سرویس Value Express است که با این سرویس ارسال مرسولات در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با بهینه‌ترین تعرفه ممکن انجام می‌شود.
شرکت آلمانی دی‌بی‌شِنکِر از شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین شرکت‌های فعال در صنعت پست و کارگو است و فعالیت‌های آن در زمینه ارسال از طریق مسیرهای هوایی، زمینی و دریایی برای بسیاری از شرکت‌های فعال در این صنعت الهام‌بخش بوده است.
شرکت هندی دی تی دی سی که در شهر بمبئی واقع‌شده، به بیش از 240 کشور در جهان خدمات حمل‌ونقل ارائه می‌کند. تنوع مرسوله‌هایی که توسط این شرکت تحویل داده می‌شود، بسیار بیشتر از سایر شرکت‌های پستی در جهان است.
شرکت آمریکایی UPS، شرکت هندی Blue Dart، شرکت ژاپنی Nippon و شرکت هلندی TNT، از دیگر شرکت‌های برتر جهان در صنعت پست به‌شمار می‌آیند.
تیپاکس، بزرگترین شرکت پست خصوصی در ایران است. بسته‌بندی مرسوله، یکی از چالش‌های اساسی صنعت پست در ایران می‌باشد.
