صنعت کاشی و سرامیک یکی از بخش‌های کلیدی اقتصاد ساخت‌وساز جهانی است که به دلیل تنوع کاربردها و تقاضای پایدار، رشد قابل‌توجهی داشته است. بر اساس گزارش‌های اخیر، ارزش بازار جهانی کاشی و سرامیک در سال 2024 حدود 253.6 میلیارد دلار برآورد شده و انتظار می‌رود با نرخ رشد سالانه مرکب 7 درصد تا سال 2032 به 456.2 میلیارد دلار برسد. آسیا-اقیانوسیه، به‌ویژه چین و هند، با 52درصد از تولید جهانی، بزرگ‌ترین بازار را تشکیل می‌دهد. چین در سال 2023 حدود 5.2 میلیارد مترمربع کاشی تولید کرد، در حالی که مصرف داخلی آن 4.6 میلیارد مترمربع بود. ایتالیا، با صادرات 323.4 میلیون مترمربع، به‌عنوان چهارمین صادرکننده بزرگ، بر کیفیت و نوآوری تمرکز دارد.
رشد این صنعت به عواملی مانند افزایش شهرنشینی، توسعه زیرساخت‌ها و تقاضا برای محصولات پایدار وابسته است. به گفته ساورانی، مدیر Confindustria Ceramica، سرمایه‌گذاری‌های 373.1 میلیون یورویی در سال 2023 در ایتالیا نشان‌دهنده چشم‌اندازی رضایت‌بخش است. با این حال، چالش‌هایی مانند افزایش هزینه‌های انرژی، رقابت شدید و کاهش تقاضا در برخی بازارها، به‌ویژه پس از کووید-19، وجود دارد. کشورهای تولیدکننده مانند برزیل و ویتنام در سال 2023 کاهش تولید 10-20 درصدی را تجربه کردند.
در ایران، صنعت کاشی و سرامیک با سابقه‌ای کهن و ذخایر غنی خاک، جایگاه ویژه‌ای دارد. ایران، پنجمین صادرکننده جهانی با 100 میلیون مترمربع صادرات سالانه، ظرفیت اسمی تولید 705 میلیون مترمربع دارد، اما تنها 50-60درصد آن (حدود 400 میلیون مترمربع) در سال 2023 تولید شد. یزد، با 155 میلیون مترمربع تولید، قطب این صنعت است.
به گفته بهنام عزیززاده، مدیر انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک، قطع گاز و برق در سال 2024 روزانه 150 میلیارد تومان خسارت به این صنعت وارد کرد. همچنین، 70درصد صادرات ایران به عراق وابسته است که به دلیل ناپایداری‌های سیاسی، ریسک بالایی دارد.
چالش‌های دیگر شامل رکود در ساخت‌وساز، دپوی محصولات (حدود 100 میلیون مترمربع) و رقابت با محصولات چینی است. با این حال، مزایایی مانند دسترسی به 90درصد مواد اولیه داخلی و سابقه فرهنگی در طراحی کاشی، پتانسیل بالایی ایجاد کرده است. مهدی فکری، عضو انجمن تولیدکنندگان، معتقد است که طرح مسکن ملی و توافق تجاری با اوراسیا امیدوار است این صنعت را احیا کند. برای توسعه، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، کاهش وابستگی به بازار عراق و تقویت زیرساخت‌های انرژی ضروری است. این صنعت با اشتغال‌زایی برای 400 هزار نفر، می‌تواند با سیاست‌گذاری مناسب به یکی از پیشران‌های اقتصادی ایران تبدیل شود.
