صنعت راه‌سازی و ساختمان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد جهانی و ملی است که نقش مهمی در توسعه زیرساخت‌ها، اشتغال‌زایی و تولید ناخالص داخلی ایفا می‌کند. این گزارش با تکیه بر تازه‌ترین آمار، داده‌ها و اظهارنظرها، به بررسی وضعیت جهانی این صنعت و چالش‌های آن در ایران در سال 2025 می‌پردازد.
صنعت راه‌سازی در سال 2025 با خوش‌بینی همراه است، که عمدتاً ناشی از افزایش سرمایه‌گذاری‌های دولتی در بخش‌های حمل‌ونقل، اینترنت پرسرعت و انرژی‌های پاک است. بر اساس گزارش دلویت اینسایت، بین اوت 2023 و ژوئیه 2024، 112 معامله خرید و فروش در این صنعت با ارزش بیش از 14 میلیارد دلار انجام شده که نشان‌دهنده رشد قابل توجه نسبت به سال قبل است.
پایداری و ساخت سبز
ساخت‌وساز سبز به یکی از جریان‌های اصلی این صنعت تبدیل شده است. بر اساس گزارش جهانی صنعت ساخت سبز در سال 2024، این بازار تا سال 2028 به 851 میلیارد دلار خواهد رسید (اپن آسست). استفاده از مصالح پیشرفته مانند بتن سه‌بعدی و بازالت، و همچنین فناوری‌های کم‌مصرف، به کاهش اثرات زیست‌محیطی و افزایش کارایی منابع کمک کرده است.
پیشرفت‌های فناورانه
صنعت راه‌سازی از فناوری‌های نوین بهره‌مند شده است. مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) با نرخ پذیرش 60-70 درصد، به مدیریت بهتر پروژه‌ها کمک کرده است. رباتیک ساختمانی، پیش‌ساخت، چاپ سه‌بعدی و اینترنت اشیا (IoT) نیز کارایی و ایمنی را بهبود بخشیده‌اند. به‌عنوان مثال، استارتاپ‌ها در حال توسعه مصالحی مانند گرافن هستند که به دلیل استحکام و هدایت حرارتی بالا، جایگزین مصالح سنتی شده‌اند.
پیش‌بینی‌های اقتصادی و چالش‌ها
بر اساس گزارش مارش، رشد خروجی جهانی صنعت راه‌سازی در سال 2023 به 1.8 درصد رسید و پیش‌بینی می‌شود در سال 2024 به 3 درصد و از 2025 تا 2027 به‌طور متوسط به 4.2 درصد افزایش یابد. با این حال، چالش‌هایی مانند کمبود نیروی کار، اختلالات زنجیره تأمین و هزینه‌های بالای مصالح، موانعی برای رشد پایدار هستند.
چالش‌های صنعت راه‌سازی ایران
صنعت راه‌سازی و ساختمان ایران در سال‌های اخیر، با رکود مواجه بوده است. پژمان جوزی رئیس انجمن صنعت ساختمان، خواستار اقداماتی برای تسهیل سرمایه‌گذاری، حذف رقابت بین بخش دولتی و خصوصی و بازنگری در نظام تأمین اجتماعی شد. پیشنهاد قانون توسعه برای به رسمیت شناختن توسعه‌دهندگان بزرگ، می‌تواند سرمایه‌گذاری در این صنعت را متحول کند. صنعت راه‌سازی در ایران با موانع متعددی روبرو است:
موانع بوروکراتیک: فرآیندهای پیچیده اخذ مجوز، هزینه‌های بالا و نیاز به -امضاهای طلایی- در نظام مهندسی، موانع اصلی توسعه هستند.
هزینه‌های بالای بیمه: هزینه‌های بیمه 25-30 درصد از هزینه‌های ساخت را تشکیل می‌دهد. در سال 1401 (2022-2023)، تنها 42,000 کارگر از 1.6 میلیون کارگر فعال در این صنعت کارت مهارت داشتند، که نشان‌دهنده پوشش بیمه‌ای ضعیف 97 درصد کارگران است.
رکود اقتصادی: این صنعت در سال‌های اخیر در رکود بوده است. هرچند در پایان سال 1400 (2021-2022) نشانه‌هایی از بهبود دیده شد، اما چشم‌انداز روشنی برای رشد پایدار در ماه‌های اخیر وجود ندارد.
عقب‌ماندگی فناورانه: فقدان زیرساخت‌های لازم برای صنعتی‌سازی ساخت‌وساز، مانند تولید صنعتی ساختمان، مانع از افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها شده است (پرشین سازه).
