علیرضا شمس‌فرد/ رئیس اتاق مشترک ایران و لهستان
لهستان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای عضو اتحادیه اروپا و یکی از موتورهای رشد اقتصادی این منطقه در دو دهه اخیر، جایگاه ویژه‌ای در چشم‌انداز توسعه صادراتی جمهوری اسلامی ایران دارد.
بازار ۳۸میلیونی این کشور با مصرف‌کننده‌های با سطح دانش بالا، ساختار اقتصادی صنعتی و تقاضای متنوع، زمینه مناسب برای ورود محصولات ایرانی با تنوع بالا فراهم کرده است.
در سال‌های گذشته، تبادلات تجاری ایران و لهستان با وجود موانع ساختاری، به‌صورت محدود اما معنادار تداوم یافته است. فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی از جمله پلیمرها و مشتقات پایه نفتی که به‌دلیل کیفیت بالا و قیمت رقابتی، توانسته‌اند بخشی از بازار صنعتی لهستان را به خود اختصاص دهند. با این وجود، محصولات کشاورزی و غذایی مانند پسته، خرما، کشمش و زعفران، به‌دلیل ضعف در بسته‌بندی و تبلیغات، سهم محدودی از این بازار را در اختیار دارند. صنایع‌دستی و فرش دست‌باف، مواد معدنی و سنگ‌های ساختمانی نیز در بازار لهستان، سهم چشمگیری ندارد.
صادرات تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی؛ داروهای انسانی و دامپزشکی؛ محصولات دانش‌بنیان به‌ویژه در حوزه‌های IT، نانو، زیست‌فناوری و انرژی‌های نو؛ محصولات ارگانیک و سلامت‌محور و محصولات ارگانیک ایرانی مانند دمنوش‌ها، گیاهان دارویی، عسل طبیعی و فرآورده‌های سنتی می‌تواند بازار ویژه‌ای در لهستان داشته باشد. همچنین شرایط برای صدور خدمات فنی و مهندسی شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های زیرساختی و صنعتی به‌ویژه در قالب مشارکت با شرکت‌های محلی فراهم است.
صادرات به لهستان همچون سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، با موانع چندوجهی روبه‌روست که برخی در حوزه سیاست‌گذاری داخلی و برخی در چارچوب ضوابط بین‌المللی تعریف می‌شوند.
نبود سازوکار پایدار ارزی مانند نوسانات پیاپی نرخ ارز، تعهدات بازگشت ارز صادراتی و نبود مشوق‌های پایدار برای صادرکنندگان؛ فقدان نظام جامع حمایت از صادرات به اروپا؛ نبود بانک اطلاعاتی به‌روز و معتبر از قوانین، نیازها، شبکه‌های توزیع و روندهای مصرفی از بازار لهستان؛ فقدان زیرساخت حمل‌ونقل رقابتی به‌ویژه در زمینه حمل‌ونقل زمینی و ریلی به اروپای مرکزی که منجر به افزایش هزینه تمام‌شده کالا می‌شود از اهم چالش‌های داخلی صادرات به لهستان است.
محدودیت‌های بانکی و نقل‌وانتقالات مالی ناشی از تحریم‌ها و قطع دسترسی مستقیم به نظام بانکی اروپا؛ الزامات فنی، کیفی و زیست‌محیطی اتحادیه اروپا و عدم تطابق برخی تولیدات داخلی با استانداردهای اروپایی و فقدان گواهینامه‌های معتبر بین‌المللی؛ تصویر منفی رسانه‌ای از ایران که موجب احتیاط یا امتناع برخی تجار و نهادهای اروپایی از همکاری مستقیم با شرکت‌های ایرانی می‌شود؛ از جمله چالش‌های خارجی و موانع ورود پایدار کالاهای ایرانی به بازار لهستان است.
پیشنهادهای اتاق مشترک ایران و لهستان
تقویت دیپلماسی اقتصادی فعال از مسیر وزارت امور خارجه، سازمان توسعه تجارت و سفارت‌خانه‌ها برای ایجاد فرصت‌های تجاری، صدور گواهی‌ها و برگزاری نشست‌های مشترک با نهادهای اروپایی؛ ایجاد مکانیزم‌های پرداخت جایگزین مانند تهاتر، استفاده از بانک‌های واسط در کشور ثالث و ایجاد صندوق حمایت مالی برای صادرات به اروپا؛ ایجاد خطوط حمل‌ونقل منظم و اقتصادی به اروپای مرکزی با بهره‌گیری از ظرفیت مسیرهای ریلی ترکیه، روسیه یا کشورهای حوزه دریای سیاه؛ راه‌اندازی سامانه‌های دیجیتال بازاریابی صادراتی جهت معرفی توانمندی‌ها، ارائه قیمت‌ها و تسهیل ارتباط بین خریدار و فروشنده؛ ارائه آموزش تخصصی به صادرکنندگان در باره الزامات قانونی، گمرکی و استانداردهای بازارهای هدف اروپایی؛ تسهیل و تسریع صدور گواهی‌های بهداشتی و استانداردهای قابل قبول در بازار اروپا؛ حمایت هدفمند از حضور شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه‌های تخصصی اروپا؛ ایجاد مشوق‌های صادراتی ویژه به مقصد لهستان و سایر کشورهای اروپای مرکزی؛ پیگیری و انعقاد موافقت‌نامه‌های دوجانبه یا چندجانبه برای تسهیل تجارت؛ ایجاد مسیرهای مالی و بانکی جایگزین از طریق توافق دوجانبه با بانک‌های محلی لهستان.
اهم برنامه‌های در دست اجرا
اعزام و پذیرش هیأت‌های تجاری در حوزه‌های اولویت‌دار مانند صنایع غذایی، فناوری اطلاعات، تجهیزات پزشکی و دارویی، محصولات کشاورزی و دانش‌بنیان؛ برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی با محوریت صادرات به لهستان با حضور کارشناسان فنی، مسئولان دولتی و نمایندگان بخش‌خصوصی لهستانی؛ تدوین و انتشار گزارش جامع فرصت‌های صادراتی ایران به لهستان؛ تسهیل حضور شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه‌های تخصصی در ورشو؛ کراکوف و پوزنان با هماهنگی با اتاق ملی بازرگانی لهستان و سازمان‌های تخصصی؛ راه‌اندازی مرکز معرفی کالاهای صادراتی ایران در لهستان؛ برگزاری هفته فرهنگی-اقتصادی ایران در لهستان؛ همکاری با اتاق ملی بازرگانی لهستان، آژانس سرمایه‌گذاری لهستان(PAIH) و مراکز تجاری لهستانی جهت تسهیل ورود کالاهای ایرانی؛ پیگیری مذاکرات جهت امضای تفاهم‌نامه همکاری با سازمان توسعه تجارت لهستان و حمایت از شرکت‌های ایرانی برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی لهستان از جمله Warsaw Industry Week و World.
