بازار بیمه آتش‌سوزی ایران؛ رشد آرام زیر سایه ریسک‌ها

صنایع و معادن: بیمه آتش‌سوزی در ایران در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از ستون‌های بازار غیرزندگی، هم رشد کند ولی پیوسته‌ای را تجربه کرده و هم در معرض ریسک‌های فزاینده‌ای قرار گرفته است. افزایش رخدادهای خسارت‌زا، قیمت‌گذاری نامناسب و نفوذ اندک بیمه‌نامه‌ها در بخش مسکن و کسب‌وکارهای کوچک، زنجیره‌ای از چالش‌ها را شکل داده است که شرکت‌ها را به بازنگری در نرخ‌ها، مدل‌های ارزیابی ریسک و فرآیندهای پرداخت خسارت واداشته است. در عین حال، ظرفیت رشد وجود دارد، اگر بازار و سیاست‌گذار بتوانند با شفافیت و نوآوری وارد میدان شوند.

رقم پنهان

نسبت نفوذ بیمه در ایران (حق‌بیمه به تولید ناخالص داخلی) در مقایسه با بازارهای پیشرو بسیار پایین‌تر است؛ آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد که بازار ایران در بخش بیمه زندگی و غیرزندگی هنوز جای رشد قابل‌توجهی دارد و پتانسیل افزایش حق‌بیمه به‌ویژه در بخش اموال وجود دارد. این خلأ، هم فرصتی برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند و هم ریسکِ پوشش‌دهی ناکافی جمعیت و دارایی‌های اقتصادی را افزایش می‌دهد.

خسارت‌های بزرگ

در سال‌های اخیر پرونده‌های خسارتی بزرگ آتش‌سوزی، فشار نقدینگی را روی شرکت‌های بیمه افزایش‌داده و نشان‌داده که مدیریت ریسک حجمی و پایش مستمر پرتفوی برای پایداری مالی حیاتی است. گزارش‌های داخلی مواردی از پرداخت‌های قابل توجه برای حوادث صنعتی و انبارها را ثبت کرده‌اند؛ این موارد نه‌تنها بار مالی، بلکه اثر روانی و اعتمادی روی مشتریان و بازار گذاشته‌اند.

نرخ و واقعیت

شرکت‌های بیمه ایران در سال‌های اخیر با افزایش نرخ‌های حق‌بیمه در برخی خطوط مواجه شده‌اند، اما فاصله میان حق‌بیمه واقعی (براساس ریسک) و حق‌بیمه دریافتی هنوز وجود دارد. تحلیل‌های بازار نشان می‌دهد رشد بازار غیرزندگی در بازه ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۸ محتمل است، اما با نرخ‌های رشد پایین‌تر نسبت به متوسط جهانی و تحت تأثیر تورم، تحریم‌ها و نوسان‌های اقتصادی. به عبارت دیگر، افزایش نرخ به‌تنهایی مشکل نفوذ و عرضه نامناسب پوشش‌ها را حل نمی‌کند؛ بهبود در ارزیابی ریسک، فناوری و توزیع دیجیتال لازم است.

رهبران جهانی

بازارهای پیشرفته بیمه آتش‌سوزی (مثل برخی کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی) ترکیبی از قیمت‌گذاری مبتنی‌بر داده، بیمه‌گری نوآورانه، بازارهای بازبیمه فعال و چارچوب‌های نظارتی شفاف دارند که موجب افزایش ظرفیت پوشش و تاب‌آوری سیستم می‌شود. گزارش‌های بین‌المللی بر لزوم تقویت قابلیت‌های داده‌ای، سرمایه‌گذاری در مدل‌های کاتاستروف و همکاری نزدیک‌تر میان بیمه‌گر و بازبیمه تأکید می‌کنند؛ درس‌هایی که می‌توانند برای ایران کاربردی باشند اگر زیرساخت‌ها و دسترسی به بازارهای سرمایه تسهیل شود.

نوآوری یا محافظه‌کاری؟

نسل جدیدی از محصولات بیمه‌ای در جهان متکی بر سنجش ریسک بلادرنگ، قیمت‌گذاری پویا و استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و IoT برای پیشگیری از آتش‌سوزی شکل گرفته است؛ در ایران، ورود فناوری‌های مشابه با موانعی از قبیل دسترسی به داده‌های دقیق، محدودیت‌های سرمایه‌گذاری و چارچوب‌های حقوقی روبروست. با این حال، شرکت‌هایی که زودتر به دیجیتالیزاسیون توزیع و ارزیابی ریسک روی بیاورند، می‌توانند سهم بازار و کارایی پرداخت خسارت را بهبود بخشند.

پیامد برای ذی‌نفعان

برای صاحبان دارایی و بنگاه‌های کوچک، پیام روشن است: امنیت فیزیکی و اطلاعاتی را افزایش دهید و در انتخاب پوشش دقیق‌تر عمل کنید. برای شرکت‌های بیمه و ناظران، اولویت باید فراهم‌سازی داده، تقویت تراز فنی و شفافیت در گزارش‌دهی باشد تا بازار آتش‌سوزی از یک صنعت واکنشی به صنعتی پیشگیرانه و تاب‌آور تبدیل شود.